Jaap van der Stel

Hoe houd je dit vol?

Jaap van der Stel

Lector GGZ, Hogeschool Leiden

7 oktober 2020

 

De afgelopen maanden had je even het gevoel dat de crisis voorbij was en dat het normale leven weer zijn gang kon krijgen. Dat is niet uitgekomen. Je wordt weer geconfronteerd met een opleving van het virus en beperkende maatregelen. Of die helpen, en of mensen bereid zijn zich daaraan te houden, is nog onzeker.

De strijd tegen het virus vereist een lange adem. ‘Hoe houd je dit nu weer vol?’ Is een vraag die veel mensen bezighoudt. De meesten zijn bereid zich aan de nieuwe maatregelen te houden maar een aantal twijfelt aan maatregelen.

Gelukkig is er veel kennis over de manier waarop je het beste met stress kunt omgaan, en waardoor je kunt voorkomen dat je je in deze situatie depressief voelt of bang bent. Psychologen hebben al jarenlang onderzoek gedaan naar de mechanismen waarmee mensen psychische stress kunnen beheersen. Ze noemen dat ‘coping’. En het goede nieuws is dat je dit kunt leren en elkaar daarbij kunt helpen.

Op zich is stress een normaal onderdeel van je leven. Het stimuleert je om nieuwe vaardigheden te leren waardoor we beter met uitdagingen om kunnen gaan. Maar ongunstige stresservaringen hebben helaas een diepgaande invloed op je lichamelijk, psychisch en sociaal functioneren. Hoe voorkom je dat?

 

Buffers tegen stress

Leren met stress omgaan is gelijk aan het leren om je problemen op te lossen. Dat gaat natuurlijk niet vanzelf en sommige problemen zijn ook niet direct weg te werken. Maar je kunt wel leren om er anders naar te kijken, ze bijvoorbeeld te relativeren vanuit de gedachte dat het later wel weer goed kan komen, of dat je het veel groter maakt dan het is. En dat verwijst meteen naar een ander aspect: leren je emoties te reguleren. Dat doe je bijvoorbeeld door op enige afstand naar jezelf en je emoties te kijken. Daardoor kun je beter nagaan waar die emoties vandaan komen, en of je de omstandigheden waarin ze optreden kunt veranderen. Verder is het van groot belang dat je leert je sociale relaties zodanig te hanteren dat je die als sociale steun ervaart, en bij voorkeur is dat wederzijds. Sociale steun, weten we, helpt bijna iedereen als een buffer tegen stress. Het is dus ook van groot belang dat je goed om je heen kijkt wie daar behoefte aan heeft. Mensen die voor de coronacrisis al problemen hadden zijn nu extra kwetsbaar.

Niet onbelangrijk is ook, en iedereen kan daar gebruik van maken, zo goed mogelijk te slapen. Slaap helpt bij de verwerking van negatieve ervaringen, is goed voor ons lichaam, en maakt je mentaal weerbaar. En dat betekent dat je beter kunt reageren op negatieve maar ook positieve gebeurtenissen: je bent minder emotioneel. Als je slim bent probeer je ook je overdag te ontspannen. Af en toe 10 minuten helemaal niks doen (dus ook niet op je mobiel kijken) helpt je bij je herstel. Natuurlijk heeft het de voorkeur om de oorzaken van stress weg te nemen, maar dat lukt vaak niet, en zeker niet op korte termijn. Meer in het algemeen blijkt dat als je je blik vooruit werpt, je voorbereidt op datgene wat kan of zal gebeuren, je beslist beter af bent. Dus als je eenzaamheid voorziet, ga dan nu aan de slag om je sociale netwerk te verbeteren.

 

Coronamaatregelen

Maar hoe zit het nou met die coronamaatregelen zoals handen wassen, afstand nemen of een kapje voor je gezicht dragen? Word je daar niet hartstikke moe van? Het grappige is dat onderzoek aangeeft dat juist degenen die zich aan die maatregelen houden, dus maskers dragen en heel goed voor zichzelf zorgen, vaker een positieve psychische gezondheid ervaren. Dat geldt ook voor jongeren. En op zo’n manier welbewust zorgen voor je eigen gezondheid, en die van anderen, helpt niet alleen zorgen weg te nemen over de ziekte, maar het verlicht ook het gepieker over andere problemen zoals rondom school, het werk en dergelijke.

Kortgeleden gingen een aantal social influencers in verzet tegen de door de overheid aangekondigde maatregelen. Gelukkig kwamen de meesten er snel weer van terug. Influencer en zangeres Famke Louise kreeg in nagenoeg alle media bakken kritiek over haar heen gestort. Maar zij was zo verstandig de discussie aan te gaan met deskundigen en veranderde haar standpunt. Zelfregulatie impliceert het vermogen een stapje achteruit te zetten en naar jezelf te kijken ‘alsof je een vreemde bent’. Dat schept ruimte voor reflectie en verandering. Dat Famke Louise dit deed na deze actie was zeer te prijzen.

 

Tot slot. Piekeren over stress en te lang stil blijven staan bij allerlei negatieve gedachten helpt je niet verder. Het is het belangrijk dat je je focust op hoe je je gezondheid en je gevoel van welzijn kunt behouden. Praat daar met elkaar over.